Yenidoğanın en büyük sağlık sorunlarından olan sepsis nedir? Yenidoğan sepsisinin belirtileri nelerdir? Sepsis tedavisi nasıl yapılır?
Sepsis, vücuttaki bütün organları ve sistemleri tutan ağır bir enfeksiyondur ve hayatı tehdit eder. Yenidoğan sepsisi ise adından da anlaşılacağı gibi yenidoğan bebeklerde görülen sepsistir. Doğumdan sonraki ilk bir ay yenidoğan dönemi olarak tanımlanır ve bu dönemdeki yaşanan sağlık problemleri bebeğin yaşamını sürdürmesini etkileyen faktörlerin başında gelir.
Yenidoğan sepsisi ikiye ayrılır
Yenidoğan sepsisi ortaya çıkış zamanına göre erken başlangıçlı ve geç başlangıçlı sepsis olarak ikiye ayrılır. Yaşamın ilk 7 gününde ortaya çıkan sepsise erken başlangıçlı sepsis, yaşamın 8. gününde sonra ortaya çıkan sepsise ise geç başlangıçlı sepsis denir.
Yenidoğan sepsisinin görülme sıklığı
Ülkelerin gelişmişliğini belirleyen kriterlerin biri de yenidoğan dönemindeki bebek ölümleridir ve gelişmiş ülkelerde yenidoğan sepsisi görülme sıklığı 1000, canlı doğumda 1-10’dur. Geri kalmış ülkelerdeki yenidoğan sepsisi görülme sıklığı 1000 canlı doğumda 150’ye kadar yükselmektedir.
Sepsis etkenleri nelerdir?
Anne rahmi içindeki bebek dışarıya kapalıdır ve steril şartlarda büyür. Bir bebeğin bakteri, enfeksiyon etmenleri ile ilk karşılaşması doğum sırasında olur ve bebek hayatında ilk olarak annenin doğum kanallarındaki enfeksiyon etmenlerine maruz kalmış olur. Dolaylısıyla erken yenidoğan sepsisinde enfeksiyon faktörleri genellikle doğum sırasında doğum kanalından edinilir. Çok az oranda enfeksiyon etkenleri bebeğe doğumdan önce de ulaşmış olabilir. Doğumdan önce enfeksiyon etmenlerinin bebeğe ulaşması genellikle doğum kanalından yukarıya anne rahmine enfeksiyon etmenlerinin gitmesi ve burada bebeğin içinde bulunduğu amniyon sıvısının enfekte olması ile olur. Erken yenidoğan sepsisi nadiren çocuğa annenin geçirmekte olduğu bir enfeksiyonun plasentadan geçmesiyle yani kan yoluyla da ortaya çıkabilir.
Geç sepsis etkenleri ise annenin doğum yolu ya da diğer sistemlerindeki enfeksiyonlar, doğumun gerçekleştiği hastane enfeksiyonları, ailedeki bazı enfeksiyonlar veya toplumdaki enfeksiyonlar nedeniyle olabilir.
Erken yenidoğan enfeksiyonları için risk faktörleri
- Annenin hamileliği boyunca rutin kontrollerinin yapılmamış olması
- Hastane ortamında gerçekleşmeyen doğumlar
- Erken doğum
- Düşük doğum amirliği
- Erken zar yırtılması
- Bebeğin içinde bulunduğu sıvının enfeksiyonu
- Annenin idrar yolu enfeksiyonu
- Bakteriyal vajinit
- İkiz gebelik
- Doğumda fazla vajinal muayene
- Bebeğin doğumda canlandırma işlemine maruz kalması
Geç yenidoğan enfeksiyonları için risk faktörleri
Geç yenidoğan sepsisinde bebek genelde zamanında ve sağlıklı doğmuştur. Çoğu zaman gebelik ve doğuma ait bir problem yoktur. Fakat doğumdan sonraki donemde ya bebeğin hastanede kalması gereken bir neden çıktığında hastanede yapılan işlemler yada bebek taburcu olduktan sonra evde maruz kaldığı bazı enfeksiyon etmenleri geç yenidoğan sepsisini başlatır.
• Bebeğin hastanede uzun sureli kalması
• Bebekten sık kan alınması
• Bebeğin entube olması
• Bebeğin mekanik solutulması
• Bebeğe kateter ve sonda takılması
• Bebeğin parenteral beslenmesi
• Geniş spektrumlu antibiyotik kullanımı
• Evde bebeğin sağlıklı olmayan ortamlarda bakılması
• Bebekten sık kan alınması
• Bebeğin entube olması
• Bebeğin mekanik solutulması
• Bebeğe kateter ve sonda takılması
• Bebeğin parenteral beslenmesi
• Geniş spektrumlu antibiyotik kullanımı
• Evde bebeğin sağlıklı olmayan ortamlarda bakılması
Yenidoğan sepsisinde görülebilecek bulgular
Erken yenidoğan sepsisinde bulgular %90 ilk 24 saatte ve %100 ilk 48 saatte ortaya çıkar.
Bir yenidoğanın sağlıklı olduğunu gösteren en önemli bulgusu bebeğin annesini iyi emip emmediğidir. Eğer bir bebek iyi emiyorsa genelde korkmamak gerekir. Ama emmiyorsa da bebeğin iyi olmadığını düşünmek lazım, bunun yanı sıra aşağıdaki bulgular bir yenidoğanın enfeksiyon geçirdiğini düşündürür:
Ateş, bebeğin normalin altında vücut ısısının olması (hipotermi), emmeme, huzursuzluk, uykuya eğilim, bebeğin güçsüz görünmesi, bebeğin kas tonusunun azalması, inleme, bebeğin hızlı nefes alıp vermesi, bebeğin nefes almakta zorlanması, bebeğin kalp atım sayısının artması ya da azalması, bebeğin cilt renginin değişmesi, morarmış olması, bebeğin cildinde kırmızı mor lekeler olması, bebekte sarılık olması, kusma ishal, karında şişlik, bebeğin nöbet geçirmesi…
Erken ya da geç baslasın, yenidoğan sepsisi tedavisinin uzman kişilerce tam teşekkülü hastanelerde yapılması gerekir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder