Yaratıcı yöntemlerle hikaye anlatımında çocuğunuza destek olun

Çocuk Gelişimi;
Kelimelerin karakterleri şekillendirdiği, bir başka dünyayı ve derin duyguları önümüze seren öykülerden herkes hoşlanır. Hikaye anlatmak, çocukların hayata ilişkin cesaretlerini artıran çok önemli bir beceridir. 

Çünkü yalnız yaratıcılığı ve kendine ifade etme becerisini değil, aynı zamanda özgüveni ve sosyalleşme süreçlerini de destekler, üstelik çocuğunuzun duygusal olarak beslenmesini sağlar. Topluluk önünde hikaye anlatmak ya da okumak konuşma becerilerinizi geliştirir. Şimdi bu denli önemli bir beceriyi çocuğunuza nasıl kazandırabileceğinizi öğrenmek ister misiniz?

Aylin hanım, Bursa’da yaşayan bir İngilizce öğretmeni. Kendi oğlunu hikaye anlatma konusunda teşvik etmesinin, öğrencilerini teşvik etmekten çok daha kolay olduğunu söylüyor. Uyku öncesi zamanları nasıl değerlendirdiğini anlatan Aylin hanım diyor ki, “Oğlum henüz küçükken onunla rollerimizi değişmeye başladım. Ona aynı kitapları tekrar tekrar okumak yerine, bana bir hikaye anlatmasını söyledim. Bir süre sonra bu ikimizin bir ritüeli haline geldi ve başka konularda da ilişkimizin daha iyiye gitmesini sağladı.”

Çocuklarınızın özgüven sahibi hikaye anlatıcılara dönüşmesini istiyorsanız şu tavsiyelere kulak verebilirsiniz.

İlham egzersizleri

“Yaratıcı yazarlık için ilham her yerde bulunabilir” diyor Aylin hanım. “Bütün mesele çocuğunuzun konuşmaya başlamasını sağlayacak bir konu bulmak.” Şunları öneriyor:

- Bir kağıda rastgele kelimeler yazın, sonra onları kesin ve çocuğunuzu bu kelimeleri cümle içinde kullanmaya teşvik edin.

- Akşam yemeğinde her aile üyesinin sırasıyla kurdukları cümlelerle katılabilecekleri bir hikaye anlatma oyunu oynayın.

- Hikaye anlatırken enstrümantal müzik dinleyin, resimlere bakın, kitaplardaki, dergilerdeki fotoğraflara odaklanın, hatta bir yandan kendi resmini çizmeye koyulun.

Kurgu haline getirin

Aylin hanım, çocuğunuza düşüncelerini örgütlemekte yardımcı olmanın önemli olduğunu anlatıyor. Çünkü düşüncelerimiz, genellikle yazılı öyküler gibi sıralı bir kurguları yoktur. Bunun için birlikte ilham aldığınız konuları yazacağınız bir defter tutabilirsiniz. Daha sonra bu deftere bakarak, anlatılan olayların mantıklı bir kurguya kavuşmasını sağlayabilirsiniz.

Görseller, hikaye akış tabloları

Görseller ve akış tabloları çocuklar için inanılmaz ölçüde yardımcı araçlar. Sınıfta uyguladığımız bir teknik şöyle:

- Çocuklara mahallelerinin bir haritasını yapmalarını ve harita üzerinde en çok zaman geçirdikleri yerleri işaretlemelerini söyleyin.

- Mahallede önemli olayların gerçekleştiği yerleri de işaretlesinler. Mesela nerede onları bir arı sokmuş? Her bir işaret anlatılacak bir hikaye anlamına gelecektir. Bütün amaç, bu olayları eğlenceli ve mantıklı bir kurguyla yeni hikayelere dönüştürmek. Aylin hanım şunu ekliyor: “Çocuklarımın bu küçük şekillerden yola çıkıp dünyanın en keyifli hikayelerini anlatmalarına bayılıyorum.”

Olay örgüsünü eğlenceli hale getirin

“Akış tabloları sayesinde bir olay örgüsü yaratıyorum” diyor. “Basit bir çocuk kitabından başlayıp, kitaptaki öykünün temel öğelerini çıkarttırıyorum. Çevrenin tarifi, olay, olayın gelişimi, düğüm ve çözüm.” Ardından hikayeyi bir akış haritasına dönüştürüyor çocuklarla birlikte. Böylece çocuklar her bir noktayı istedikleri gibi yeniden şekillendirmeye başlıyorlar.

Karakter yaratmak

Mesele karakter yaratmaya geldiğinde Aylin hanım harika bir teknik kullanıyor, bu tekniği o da üniversitedeki hocasından öğrenmiş.

- Bir odadaki rastlantısal öğelere odaklanın, biraz kafa yorduktan sonra etrafınızda bir tür müze oluştuğunu göreceksiniz.

- Çocukları bu gerçek olmayan müzede gezintiye çıkarın ve her bir nesne için bir öykü yazmalarını söyleyin.

Diyor ki, “Bu oyunla nasıl nefis öyküler anlatıldığına inanamazsınız. Yalnızca bir parfüm şişesine bakarak koca bir efsane yaratabiliyor çocuklar. Siz de bir objeye bakarak kendi öykülerinizi yazabilirsiniz.”

Sesli okuma

Tıpkı hikaye anlatmada olduğu gibi, sesli kitap okumanın da çocuğun topluluk önünde konuşma becerilerinde çok önemli bir gelişme sağladığını söylüyor. Fakat anlatılan her zaman büyüleyici bir konu olmak zorunda değil: “Çocuğunuza kendisini güvenle ifade edebileceği bir ortam hazırlamanız önemli, bu şekilde dışlanmadan, eleştirilmeden düşüncelerini, duygularını dile getirebilir. Eğer çocuk özgüven gösteremiyor ve öykü geliştiremiyorsa, ona sesli kitap okuyarak bunu nasıl yapacağı konusunda fikir geliştirmesini sağlayabilirsiniz. Siz ona öykü anlatırken gereğinden fazla iyi olmamalısınız ki, o da gerekirse hata yapabileceğini bilsin ve bu şekilde özgüvenini yitirmesin. Zaman ayırıp onu olumlu biçimde cesaretlendirdiğinizde hikaye anlatmak dondurma yemek kadar eğlenceli olabilir.”

Burada amaç, annelerin ve babaların çocuklarına kendilerini anlatabilecekleri yaratıcı yollar keşfetmek için destek olmaları. Kimi çocuk hikaye anlatır, diğeri yazar, bir başkası resim yapar. Önemli olan, çocukların seçtikleri ifade yönteminde desteklenmeleri, ancak bu şekilde arzuladıkları alanlarda başarılı olabilirler.